Việc thí điểm thành lập khu thương mại tự do là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm khi thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, sáng 7/6.
Chỉ ra vị trí, vai trò đặc biệt của Đà Nẵng, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) nhấn mạnh Đà Nẵng nằm ở vị trí chiến lược quan trọng, giáp Biển Đông với đường bờ biển dài, nằm trên trục giao thông huyết mạch Bắc – Nam, là cửa ngõ giao thông quan trọng của cả miền Trung và Tây Nguyên.
Đà Nẵng cũng là đô thị hạt nhân, một trong những trung tâm kinh tế lớn của cả nước. Qua hơn 4 năm thực hiện Nghị quyết 119 thí điểm mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đà Nẵng, ông Ngân đánh giá Đà Nẵng đã vươn mình mạnh mẽ với những thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là lĩnh vực du lịch, công nghệ thông tin, công nghệ cao.
Kinh tế Đà Nẵng tăng tốc với tốc độ tăng trưởng bình quân 7,9-8% trong 9 năm (2011-2019). Đại dịch Covid-19 xuất hiện, tăng trưởng kinh tế của Đà Nẵng giảm dần nhưng sau đó, Đà Nẵng có nhiều điểm sáng về du lịch, trở thành điểm đến du lịch của cả nước và thế giới, khách du lịch tăng gấp đôi với những điểm đáng đến như Sun world, Bà Nà Hill.
Ông cho rằng Đà Nẵng sẽ còn phát triển nhiều hơn nữa nếu có cơ chế đặc thù mà trước mắt là tập trung cơ chế huy động nguồn lực xây dựng thí điểm Khu Thương mại tự do, Trung tâm Tài chính quốc tế, phát triển Đà Nẵng thành Trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, Trung tâm công nghệ cao của cả nước…
Với 30 cơ chế, chính sách đặc thù được nêu trong dự thảo nghị quyết, ông Ngân góp ý Đà Nẵng nên có sự lựa chọn trong quá trình triển khai vì làm đồng bộ “sợ không đủ lực”. Vì thế, theo ông Ngân, Đà Nẵng nên chọn thứ tự ưu tiên để có bước đi vững chắc.
Thể hiện quan điểm rất ủng hộ thành lập khu thương mại tự do, đại biểu TPHCM nhấn mạnh đây là một cơ chế rất thành công trên thế giới, đặc biệt ở những nước có ưu thế về cảng biển, như Singapore có 9 khu thương mại tự do, Trung Quốc có 21 khu. Hơn 30 năm qua, khu thương mại tự do phát triển rất hiệu quả, đóng góp cho sự phát triển của các nước đó.
“Việt Nam có bờ biển dài, đẹp với 3.260km và chúng ta đã quy hoạch có hơn 34 cảng biển quốc tế, đây là điểm rất thuận lợi”, ông Ngân nêu lợi thế và ủng hộ việc Đà Nẵng đi đầu thực hiện cơ chế thí điểm này.
Theo ông, khi Đà Nẵng triển khai thành công có thể nhân rộng ngay ra các địa phương khác vì nhiều nơi có lợi thế tương tự Đà Nẵng, có rất nhiều cảng kết nối được với khu thương mại tự do như cảng Hải Phòng, Bà Rịa – Vũng Tàu, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Cần Thơ, Trà Vinh, Khánh Hòa, Quảng Ngãi…
Nhưng để khu thương mại tự do có thể phát triển, điều quan trọng nhất là hạ tầng, phải kết nối được bên trong và bên ngoài khu thương mại.
Đặc biệt, theo ông Ngân, phải phân cấp trọn gói để Đà Nẵng có thể thực hiện được, vì với các cơ chế liên quan tài nguyên hay đất mà phải đi xin sẽ rất khó.
Cũng ủng hộ việc thí điểm thành lập khu thương mại tự do ở Đà Nẵng, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) cho rằng dù Việt Nam chưa có quy định nhưng Khu thương mại tự do là mô hình kinh tế đã khá phổ biến, được nhiều quốc gia áp dụng thí điểm.
Tuy nhiên, do sự khác biệt về thể chế, đặc điểm địa chính trị và nhu cầu phát triển thương mại của từng quốc gia, và đây cũng là mô hình đầu tiên chưa có tiền lệ ở Việt Nam, đại biểu Thông kiến nghị trong quá trình triển khai thực hiện chính sách, cần có cơ chế giám sát đặc biệt để vừa làm vừa rút kinh nghiệm.
Việc giám sát, theo ông Thông, cũng giúp định lượng được các tác động của chính sách này nhằm đảm bảo tính khách quan và bao quát từ thực tiễn triển khai thực hiện.
Để thực hiện được các cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng, thu hút nhà đầu tư chiến lược, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng cho rằng không thể thiếu các chính sách nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài.
Vị đại biểu băn khoăn khi dự thảo nghị quyết chưa đề cập đến các giải pháp hoặc chính sách này.
Dự thảo nghị quyết quy định: “HĐND TP quyết định mức thu nhập cho các chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng của TP”, nhưng theo ông Đồng, quy định này chỉ nói đến mức thu nhập, chưa đề cập đến chính sách tiền lương, đãi ngộ đối với các nhà khoa học, các chuyên gia, người có tài năng.
Ông đề nghị bổ sung 3 chính sách để bảo đảm tính khả thi trong thực hiện các chính sách đặc thù của nghị quyết. Đó là: Có cơ chế, chính sách xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; cơ chế, chính sách thu hút và chính sách trọng dụng nhân tài; các cơ chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
