Sáng 5/6, trong phiên chất vấn của Quốc hội với lĩnh vực kiểm toán, đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa) cho biết, vụ án ở Ngân hàng SCB được cử tri, nhân dân đặc biệt theo dõi. Có nhiều công ty đã thực hiện kiểm toán nhưng không phát hiện dấu hiệu bất thường. Từ đó, nhiều cử tri đặt câu hỏi về trách nhiệm của kiểm toán và đặc biệt là trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước ở các vụ việc như SCB.
Điều hành chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng câu hỏi này liên quan kiểm toán độc lập, Bộ trưởng Tài chính sẽ trả lời.
Kiểm toán độc lập và trách nhiệm trong vụ án SCB
Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, Ngân hàng SCB bị truy tố và xét xử với 3 tội danh: Thao túng thị trường chứng khoán, Chiếm đoạt tài sản, Nhận và đưa hối lộ.
Ngân hàng này không thuộc đối tượng, không thuộc phạm vi của Kiểm toán Nhà nước mà thuộc phạm vi kiểm toán độc lập. Bởi SCB là công ty đại chúng nên buộc phải kiểm toán độc lập. Trách nhiệm thuộc về doanh nghiệp kiểm toán độc lập cho ngân hàng này.
Giải trình thêm, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, với nguyên tắc, phạm vi thực hiện, “nơi nào có tài sản nhà nước, nơi đó có hoạt động kiểm toán”, kiểm toán hiện chia thành Kiểm toán Nhà nước (do Quốc hội thành lập) và kiểm toán độc lập.
Kiểm toán Nhà nước kiểm toán tài sản công, tài chính công. Còn kiểm toán độc lập hoạt động theo Luật Kiểm toán độc lập, tức là cung cấp dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính, dự án đầu tư… cho các đơn vị, doanh nghiệp khi có nhu cầu qua hợp đồng; gồm các doanh nghiệp kiểm toán độc lập trong nước, kiểm toán viên độc lập, hay doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài có chi nhánh tại Việt Nam.
Bộ thực hiện đúng theo quy định của Luật Kiểm toán Nhà nước, đó là quản lý chất lượng kiểm toán chứ Bộ không trực tiếp kiểm toán. Trong năm 2023-2024, Bộ đã thanh tra, kiểm tra 20 doanh nghiệp kiểm toán, trong đó có 11 doanh nghiệp đạt yêu cầu, 1 doanh nghiệp yếu. Kiểm tra 62 hồ sơ kiểm toán thì 16 hồ sơ đạt yêu cầu, 26 hồ sơ không đạt, 20 hồ sơ yếu kém. Từ đây đã đình chỉ 7 kiểm toán viên, nhắc nhở 21 kiểm toán viên và phê bình các công ty kiểm toán.
Năm nay, Bộ sẽ kiểm tra 20-24 doanh nghiệp kiểm toán, trong đó 8 đơn vị liên quan tới lĩnh vực chứng khoán.
“Kiểm toán Nhà nước mặc dù không kiểm toán Ngân hàng SCB nhưng cũng đã kiến nghị và lưu ý về SCB”, ông Phớc nói. Về kiểm toán độc lập, trong giai đoạn 2012-2016, SCB đã thuê công ty kiểm toán nước ngoài. Đến giai đoạn 2017-2019 và 2020-2022 cũng có hai công ty kiểm toán nước ngoài thực hiện.
Theo ông Hồ Đức Phớc, “trong quá trình thực hiện kiểm toán có những thiếu sót, sai phạm, các cơ quan đã điều tra, xử lý vụ án. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục nâng cao kiểm toán độc lập, phục vụ cho việc kiểm toán của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp”.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu rõ, Bộ Tài chính không kiểm toán mà quản lý chất lượng kiểm toán độc lập thông qua ban hành chính sách, kiểm tra, cấp phép, thanh tra… một cách chặt chẽ và thời gian tới sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập.
